Nederland en Indonesië 1945-1950

Tegenwoordig is in ons land de opvatting gangbaar dat Nederland een foute politiek voerde ten aanzien van de dekolonisatie van Nederlands-Indië (Indonesië) in de jaren 1945-1950. Als we echter zien hoe naderhand, onder Indonesische heerschappij, de zaken zich ontwikkelden voor gebieden als de Zuid-Molukken en Oost- Timor en nog weer later voor Nieuw-Guinea, dan is de vraag gerechtvaardigd of de Nederlandse politiek (ten gunste van een federatieve staat Indonesië) niet juist positief gewaardeerd dient te worden...

Verandering van opvatting in de jaren '60

In de zestiger jaren waaide er een vernieuwende wind door Nederland. Veel met name confessionele politici distantieerden zich beschaamd van conservatieve politiek door hen bedreven in de voorafgaande jaren. Zo verklaarde de toenmalige hoofdredacteur van het blad Trouw, de Anti-Revolutionaire politicus J.A.H.J.S. Bruins Slot in die jaren dat ‘wij’ het toen verkeerd zagen, met Indonesië. ‘Wij’ dat waren hij en zijn achterban van de AR en Trouw die zo nodig met harde hand het Nederlands gezag in Indonesië hersteld wilden zien na de Tweede Wereldoorlog en het liefst ‘ons Indië’ voor Nederland wilden behouden. Naderhand was er in die hoek de nodige steun voor een federatief staatsverband in de voormalige kolonie.

Zuid-Molukken

In de jaren 1970-1978 werd Nederland geconfronteerd met de drama’s rond de Zuid-Molukse acties. Daarmee werden we meteen geconfronteerd met de gevolgen van de politieke ontwikkeling in Indonesië zoals die had plaats gevonden en waartegen de achterban van Bruins Slot zich altijd zo fel had verzet in de jaren ’40-’50. Toen zagen we ons ook voor de vraag gesteld: Zagen ‘wij’ het eigenlijk wel zo verkeerd in die jaren? Had misschien een meer onverzettelijk politiek ten opzichte van de naar de eenheidsstaat strevende Republiek Indonesia op den duur inderdaad niet meer recht gedaan aan de Zuid-Molukkers, en ook aan het volk van Oost-Timor en de Papoea’s van Nederlands Nieuw-Guinea (Irian Jaya)?

Vanuit die vraagstelling zijn de artikelen die deze special vormen geschreven. Oorspronkelijk in 1981. De schrijver kwam toen tot de conclusie dat ‘wij’ het in de jaren ’40- ‘50 inderdaad verkeerd zagen wat betreft het streven ‘Indonesië voor Nederland te willen behouden’. En tegelijkertijd constateerde hij dat een meer onverzettelijke politiek jegens de naar een eenheidstaat streven Republiek, meer recht zou hebben gedaan aan naar vrijheidstrevende deelgebieden, zoals de Zuid-Molukken.

Bevestiging van opvatting

Nu, 28 jaar na 1981, ziet de schrijver geen aanleiding die conclusie van toen te herzien. In tegendeel, het verloop van de geschiedenis sindsdien heeft hem alleen maar meer bevestigd in zijn opvatting dat de naar meer zelfstandigheid strevende deelgebieden zeer gebaat zouden zijn geweest bij een overwinning van de officiële Nederlandse politiek ten aanzien van de dekolonisatie van Indonesië.