Koning Willem I

Willem I, koning der Nederlanden, (1772-1843) heeft een veel bewogen leven geleid. In de biografie van Jeroen Koch (2013) komt dat alles uitgebreid aan de orde. Twee onderwerpen komen in het kader van deze special nader aan de orde. Ten eerste, de houding van de koning ten aanzien van kerk en godsdienst. Ten tweede zijn residenties.

Een veel bewogen leven

Zoals J. Koch schrijft in zijn boek over de koning: zijn leven was per defintie ongewoon ook omdat zijn positie uniek was. De internationale (Europese) politiek en persoonlijke, dynastieke belangen speelden een rol; revoluties en oorlogen beheersten zijn leven. Er is daarmee een geweldig aantal aspecten die nader beschreven kunnen worden. Wij kozen er twee - zoals in de inleiding al aangegeven: kerk en godsdienst, en de residenties van de koning. 'Residenties' lijkt een onderwerp dat, qua belang, in het niet valt bij de andere twee, maar toch interessant genoeg, naar onze mening, om voor het voetlicht te brengen - per slot is een onderkomen voor een mens, inclusief een koning, een fundamenteel aspect van het leven; sterker nog: voor een staatshoofd kunnen de verblijfplaatsen ook in politiek opzicht van betekenis zijn.

Gemeenschappelijke aspecten

Twee artikelen die hieronder genoemd worden hebben gemeenschappelijk dat het over een godsdienstg / kerkelijk aspect van het leven en de politiek van Willem I gaat. Beide artikelen hebben bovendien gemeen dat ze samenhangen met een revolte: één binnen de nationale (publieke) kerk van het noordelijk deel van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, en de andere van het zuidelijk deel van het rijk. De eerste leidde tot het ontstaan der gereformeerd kerken, de tweede tot een onafhankelijke staat: België.

Reactie van de koning

Beide revoltes hebben ook gemeen dat de reactie van de koning heftig, radicaal was; begrijpelijk in die zin dat beide, naar zijn gevoelen, een fundamentele aanslag waren op datgene wat het hart van zijn politiek vormde: het smeden van een nationale eenheid. Hij wenste die afscheidingen dan ook niet te tolereren.

Beide revoltes waren dus van fundamenteel belang voor Willem I en beide hadden een verregaande consequentie. Toch mogen we stellen dat de Belgische opstand veel ingrijpender was dan de kerkelijke opstand. Zeker als we in ogenschouw nemen hoe de zaken zich naderhand hebben ontwikkeld: de kerkelijke afscheiding is ondertussen weer beëindigd - met het ontstaan van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) in 2003 - , de scheiding tussen de Zuidelijke en de Noordelijke Nedrlanden is nooit weer opgeheven en - hoewel er mensen zijn die anders zouden wensen - het ziet er ook niet naar uit dat dat ooit zal gebeuren.