Uit de geschiedenis van Ulrum
Het wierdedorp Ulrum, in De Marne (NW-Groningen), staat sinds plm. 2015 bekend als 'krimpdorp'. Ter illustratie: er zijn nog maar een paar (kleine) winkels, terwijl de plaatselijke middenstand zich zo'n vijfentwintig jaar daarvoor, met recht, afficheerde als 'koopcentrum van het Marnegebied'. De bewoners laten het er echter niet bij zitten: een flink aantal van hen zet zich vrijwillig in om via het project "Ulrum 2034" het tij te keren. De naam refereert aan 1834, het jaar toen er in het dorp veel activiteit was vanwege de zogenaamde Afscheiding. Die beweging splitste de gemeenschap die voorheen al zo'n vierhonderd jaar gezamenlijk ter kerke was gegaan (een klein aantal anders- en niet-gelovigen daar gelaten). De Afscheiding maakte het dorp landelijk en zelfs wereldwijd bekend.
Een historisch wierdedorp
Ulrum heeft al met al een interessante geschiedenis, ook gezien vanuit cultuur-historisch oogpunt. Het is gebouwd op twee wierden. Die woonheuvels werden door de toenmalige bewoners opgeworpen om ook bij hoogwater 'droge voeten te houden'. Dus het dorp dateert al van voor de bedijking die in deze Groninger regio rond de 12e eeuw plaatsvond.
Monumentale kerk
Een van de eerste gebouwen die er verrees was, bovenop de westelijke wierde, de kerk. Zij stamt oorspronkelijk uit plm. 1225. En staat er nog altijd, dankzij - door de jaren heen - meerdere restauraties. 't Is een bezienswaardig monument, tegenwoordig in bezit van de Stichting Oude Groninger Kerken. Een van de belangrijke bezienswaardigheden is het Lohmanorgel dat in 1807 werd gebouwd en nog altijd prima bespeelbaar is.
De Afscheiding
Mede vanwege de doorgaande secularisatie, voelen steeds minder mensen in Nederland zich betrokken bij kerkgeschiedenis. En zeker niet als, in het geheel gezien, het betreffende onderwerp (De Afscheiding van 1834 in Ulrum) handelt over een onderdeel van de geschiedenis dat voor velen slechts van ondergeschikt belang is. Toch heeft dat ogenschijnlijk kleine, regionale onderdeel landelijke consequenties gehad; ja het is zelfs, vanwege de immigratiegolven in het verleden, van wereldwijde betekenis geworden.
Meer dan de Afscheiding
Zoals gezegd, Ulrum is bekend vanwege de Afscheiding. Maar er is meer gebeurd in haar geschiedenis. Zeker voor de liefhebbers van streekgeschiedenis valt er het nodige te ontdekken in diverse bronnen.
Hoe oud is Ulrum? Als men van een dorp als Ulrum (in het kustgebied van Noordwest-Groningen) zou willen aantonen dat het heel oud is, is het verleidelijk het beginpunt al ergens vóór de geboorte van C…
In oktober 2014 was het 180 jaar geleden dat in het Groningse dorp Ulrum de Afscheiding plaatsvond, de Afscheiding van 1834 dus. Dat wil zeggen: het begin van de scheuring binnen de Nederlandse Hervor…
De monumentale historische dorpskerk op de westelijke wierde van Ulrum, de Catharinakerk, is op 11 oktober 2013 door de hervormde gemeente Ulrum overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken. Da…
Met de Afscheiding van 1834 in Ulrum ontstonden de kerken die zich 'gereformeerd' noemen (of noemden – bedoeld worden de Gereformeerde kerken in Nederland, die in 2004 opgingen in de PKN, de Protestan…
In de Franse tijd, om precies te zijn in 1811, kwam er een regeling voor het lokale bestuur die in essentie tot op de dag van vandaag is blijven bestaan: er werden gemeenten gevormd met aan het hoofd…
In het centrum van Ulrum, op de westelijke wierde, is de H. Scholtestraat te vinden. Velen – zeker de geïnteresseerden in de geschiedenis der Afscheiding van 1834 – denken dat hier bedoeld wordt: ds.…
Over Ulrum bestaat een schoolmeesterrapport uit 1828. Schoolmeester A.J. Buiringe heeft het rapport geschreven. De schoolmeesterrapporten zijn de antwoorden op de vragen die de Commissie van Onderwijs…
Brands in Ulrum begon zijn transportactiviteiten met een hondenkar, in 1901. In 1908 kwam er een fiets, om goederen naar de boot te brengen die naar de stad Groningen voer. Weer later werd er een eige…
In de achttiende eeuw deed zich een opvallende achteruitgang voor in aantal leden van de doopsgezinde gemeenten in Nederland. Dat gold ook voor de ‘strengen’ onder hen (ook wel fijne mennisten genoemd…
In Ulrum bestonden er na de Afscheiding van 1834 onder leiding van ds. Hendrik de Cock twee protestantse kerken: die van de hervormden en die van de chr. afgescheidenen. Met ingang van 1869 heette de…
Al spoedig na het begin van de Duitse bezetting in 1940 werden de eerste anti-joodse maatregelen van kracht. Diverse geboden en verboden hadden ten doel de joden te isoleren en hen uit het openbare le…
Jan Hendrik Lucas en Jelle Hellinga (foto) voeren beiden op het m.s. Gerdina. Op 30 september 1942 liep het schip op een mijn en zonk vrijwel onmiddellijk. Jan Hendrik en Jelle kwamen daarbij om het l…
Op dinsdagmorgen 25 april 1944 reisden vier jongemannen uit Ulrum, Jan Brondijk, Tobi van Dijk, Jaap Homan en Klaas Luidens met de bus van de Marnedienst naar de stad Groningen. In Winsum werden de pa…
Velen die in de Tweede Wereldoorlog wat te vrezen hadden van de Duitse bezetter vonden een onderduikadres in De Marne (Noordwest-Groningen). Bijvoorbeeld bij Ulrum op de boerderij van de familie J.J.…
In de nacht van 9 op 10 oktober 1944 werd Anton Schrader, een Nederlander die voor de Amerikaanse inlichtingendienst werkte, in het diepste geheim gedropt bij Ulrum (Noordwest-Groningen). Hij moest ee…
Het noorden van Friesland en Groningen is bezaaid met wierden/terpen. Ooit, voor de periode van de bedijking, werden deze door de bewoners opgeworpen om zich tegen hoog water te beschermen. Die histor…
Het Lauwersland omvat Noordoost-Friesland en Noordwest-Groningen, met de Lauwersmeer als centraal gebied. Het is grotendeels kustgebied aan de Waddenzee. Het waterrijke landschap wordt onder meer geke…
De kerken (en bijbehorende orgels) in het noordelijk kustgebied zijn een bezoek meer dan waard en lenen zich dus uitstekend voor het fietsen van een mooie route. Bij voorbeeld in De Marne (Noordwest-G…
In 1834 vond in het Noord-Groninger dorp Ulrum onder leiding van dominee Hendrik de Cock de Afscheiding plaats. Zo ontstond de eerste van al de kerken, wereldwijd, die zich later “gereformeerd” noemde…
De doopsgezinde gemeenschappen van de 'Amish', in vooral Amerika en Canada, genieten een zekere bekendheid. Minder bekend is dat ook in ons land vergelijkbare 'strenge' doperse gemeenschappen hebben b…
Gepubliceerd door Petervandenburg op 21-01-2016, laatst gewijzigd op 02-04-2016. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.